Украина президенти Владимир Зеленский Тинчлик саммитида Марказий Осиё давлатлари раҳбарларини кўришни истайди. Бу ҳақда Зеленский марказий осиёлик журналистлар учун 24 май куни Харьковда ташкил этилган брифинг чоғида билдирди.

“Озодлик” журналистининг минтақадаги беш давлат ва Украина ўртасидаги муносабатлар ҳақидаги саволига жавоб берар экан, Украина президенти Марказий Осиё лидерларининг мувозанатга риоя қилолмаётгани урғулади.

“Менимча, улар Кремлдан чўчигани учун руслар тарафга оғиброқ туришибди. Сўзларимга изоҳ бериб кетай… Бу менинг шахсий фикрим, ҳеч кимга таъна тошини отаётганим йўқ. Биз ўз танловимизни қилдик ва биз курашяпмиз. Мен шунчаки дилимда йиғилиб қолган гаплар билан ўртоқлашяпман.

Сизга бир мисол келтирай: Биз Тинчлик саммитини уюштиряпмиз, илк қадамларни қўймоқдамиз. Бу қадамлар ёш боланикидай атак-чечак, улар шаҳдам эмас, бироқ бу қадамларни дастаклаш муҳим, чунки улар тўғри қадамлардир. Улар аниқ олға қаратилган, аниқ тинчликка қаратилган қадамлардир. Улар аниқ урушга олиб бормайди.

Ана энди сизга бир мисол: биз [саммитга] лидерларни таклиф қиляпмиз, аввал битта стол атрофида ўтирмаган барча лидерларни. Улардан кимларнингдир ўз манфаатлари бор, кимдир санкция киритган, кимдир киритмаган… Биз барчани таклиф қилдик, шу жумладан Марказий Осиё лидерларини ҳам. Биз ҳаммани таклиф қиламиз, биз уларнинг ҳаммасини шу саммитда кўришни истаймиз”, деган Зеленский.

Украина президентига кўра, минтақа лидерларининг Тинчлик саммитида иштирок этишдан чўчишига асос йўқ.

“Бу ерда қўрқадиган нима бор? У ерда Путиннинг бўлмаслигигина қўрқувга сабаб бўляпти. Шугинани деб Путин танкка ўтириб, Марказий Осиё мамлакатларидан бирига бостириб борармиди? Йўқ, бу камлик қилади. Унда айтинг-чи, саммитга қўшилмаётганлар нимадан қўрқишяпти? Улар нималарнидир йўқотишдан чўчишмоқда. Улар ҳатто бугунги Кремль билан алоқани йўқотиб қўйишдан ҳам қўрқишяпти. Бу ҳолат урушни тугатишга ёрдам бермайди.

Худо сақласин-у, сизларнинг мамлакатларингиздан биттаси бизникидай ҳолатга тушиб қолганингизни тасаввур қилиб кўринг - мамлакатларингиз, халқингиз қўллов кўрсатмаган, қўллов кўрсатса-да саммитга қўшилмаган мамлакатларга қандай қараган бўларди? Санкцияни ҳукумат киритади, бироқ бу саммит тинчлик тўғрисидаги, мулоқот ҳақидаги саммитдир.

Исталган бир босқинчига қарши урушда ёлғиз қолганингизни тасаввур қилиб кўринг. Менимча, бу ожизлик белгиси. Биз Марказий Осиё мамлакатлари саммитда албатта бўлишларини, бу воқеанинг ўзини дастаклашларини истардик”, деган Украина президенти.

Зеленский назарда тутган Тинчлик саммитини жорий йилнинг 15-16 июнь кунлари Швейцарияда ўтказиш мўлжалланмоқда.

Украина президенти қатнашган Харьковдаги брифингда Ўзбекистон, Қозоғистон ва Қирғизистондан журналистлар иштирок этишган. Матбуот анжуманидан бир кун аввал Харьковдаги нашриёт уйи Россия зарбасига нишон бўлган ва у ерда камида етти киши ҳалок бўлганди.

Матбуот анжумани чоғида Зеленский Украина ўз мустақиллиги учун оғир курашни бошдан кечираётганини қайд этиб, бу урушда ўз мамлакати “охир-оқибат ғалаба қозонажаги”ни ишонч билан таъкидлаган.

“Дунёда конлару энергетика захираларига эга бўлмаган, аммо етакчи давлатларга айланолган кўплаб мамлакатлар бор. Чунки улар ҳеч кимга қарам эмас”, деб қўшимча қилган Зеленский.

Зеленскийнинг бу баёнотлари Россия раҳбари Путиннинг 26-27 май кунлари Ўзбекистонга сафари арафасида янгради.

Қирғизистоннинг Боткен ва Тожикистоннинг Сўғд вилоятлари ўртасида 13 март куни иккита назорат-ўтказиш пункти очилиш маросими бўлиб ўтди. Тадбирда онлайн режмида Қирғизистон ва Тожикистон президентлари Садир Жапаров ва Эмомали Раҳмон иштирок этганлар.

Озодликнинг қирғиз хизмати хабарига кўра, тадбир олдидан икки президент Бишкекда учрашув ўтказишган. Тожикистон президенти 12 март куни давлат ташрифи билан Қирғизистонга боргани ҳақида Озодлик аввалроқ хабар қилган эди.

Пайшанба кунги учрашув натижаларига кўра Садир Жапаров ва Эмомали Раҳмон кўп йиллик баҳс-мунозарага нуқта қўйиб, чегара тўғрисидаги битимни имзолашган.

Қирғизистон билан Тожикистон чегарасидаги ўтказиш пунктлари 2021 йил майида – қуролли можаро ортидан ёпиб қўйилганди.

Икки мамлакат чегарасида жами бешта назорат-ўтказиш маскани мавжуд бўлиб улар “Қулунду//Овчи-Қалъача”, “Қизилбел//Гулистон”, “Қайрағоч//Маданият”, “Қарамиқ” ва “Бўрдўбў//Қизил-Арт” НЎПларидир.

2024 йилнинг декабрь ойи бошида Қирғизистон билан Тожикистон умумий чегарани белгилаш ишини бутунлай якунлагани маълум бўлганди. Февраль ойи охирида Бишкекда томонлар баённома имзолашиб, фақат умумий чегараларгагина эмас, балки автомобиль йўлларидан фойдаланиш ҳамда сув ва энергетика объектларидан истифода этишга дахлдор шартнома лойиҳаларини ҳам ўзаро тасдиқлашган эди. 27 февраль куни Қирғизистон парламенти ҳам чегара бўйича шартномани қўллаб овоз берган.

Европа Иттифоқи мамлакатлари 2000 дан зиёд россияликка қарши санкцияларни яна ярим йилга узайтириш бўйича келишувга эришишга яқинлашди. Даставвал россиялик тадбиркорлар Алишер Усмонов ва Михаил Фридман дохил саккиз кишини санкция рўйхатидан чиқарилиши талаб қилган Венгрия улардан уч нафарининг “қора рўйхат”дан чиқарилишига эришганидан кейин санкциялар муддатининг узайтирилишига рози бўлди, деб ёзди Bloomberg агентлиги.

Озодликнинг “Система” суриштирув лойиҳаси ЕИ дипломатик доираларидаги ўз манбаларидан олинган маълумотга таянган ҳолда, санкция рўйхатидан қуйидаги шахслар чиқарилиши мумкинлиги ҳақида хабар қилди:

• Гулбаҳор Исмоилова – Алишер Усмоновнинг синглиси. У хорижий мамлакатларда акасига тегишли мулкларнинг бир қисмига эгалик қилиши тахмин қилинади. ЕИ санкция рўйхатига 2022 йил 8 апрелида киритилган.
• Вячеслав Моше Кантор – тадбиркор, Европа яҳудий конгрессининг собиқ раҳбари. 2022 йил 8 апрелидан буён ЕИ санкциялар рўйхатида бўлган бу шахс “Владимир Путин билан тиғиз алоқаларга эга бўлган россиялик олигарх” ўлароқ таърифланган.
• Михаил Дегтярев – Россия Федерацияси спорт вазири. 2014 йил 25 июлидан бери ЕИ санкциялари остида – ўша пайтда Давлат думаси депутати бўлган Дегтярев “ДНР” деб номланмиш тузилмани очиқ дастаклаб чиққан ҳамда Москвада унинг “элчихонаси очилганини эълон қилган.

Бу ва бошқа шахсларга нисбатан ЕИ санкциялари Россиянинг Украинага қарши босқинчилик урушига жавобан киритилган. Санкциялар рўйхатидан кимлар чиқарилишига оид қарор яқин орада қабул қилиниши кутилмоқда.

“Система” лойиҳаси аввалроқ расмий Будапешт санкциялар рўйхатидан чиқаришга уринган кишиларнинг барчасига ҳамда Венгрия Ташқи ишлар вазирлигига сўровлар йўллаган, бироқ улардан жавоб олишга муваффақ бўлолмаган.

Арманистон ва Озарбайжон Ташқи ишлар вазирликлари 13 март куни тинчлик шартномаси матни устида иш якунланганини эълон қилишди. Озарбайжон ТИВ раҳбари Жейҳун Байрамов баёнотига мувофиқ, Ереван ҳужжатнинг аввал мувофиқлаштирилмаган сўнгги икки банди бўйича Боку таклифини қабул қилган. Бу ҳақда ҳар икки мамлакат хабарномаларида айтилган.

Вазирга кўра, кейинги қадам Арманистонда конституциявий ислоҳот ўтказилиши бўлиши керак, чунки мамлакат Қомусининг амалдаги таҳририда Озарбайжонга нисбатан ҳудудий даъволар мавжуд. Ереван вакиллари шартномани имзолаш жойи ва вақтига оид маслаҳатлашувларга тайёр эканларини тасдиқлашган.

Арманистон билан Озарбайжон ўртасида тинчлик шартномаси шартлари муҳокамаси 2020 йилда Боку ҳарбий амалиёт чоғида Қорабоғ ҳудудининг катта қисми устидан назоратни қайтариб олганидан сўнг бошланган.

2025 йил февралида Арманистон бош вазири Никол Пашинян томонлар ҳужжатнинг 17 бандидан 15 тасини ўзаро мувофиқлаштиришгани ҳақида маълум қилган. Қолган келишмовчиликлар халқаро судлардаги ўзаро даъволардан бош тортиш ҳамда чегара бўйлаб хорижий қўшинларни жойлаштириш масаласига дахлдор эди.

2024 йилнинг сентябрь ойидаёқ Пашинян тинчлик шартномасини имзолаш бўйича мавжуд тўсиқларни бартараф этиш учун мамлакат Конституциясини ўзгартиришга тайёр эканини қайд этганди. Февраль ойи охирида у Ереван билан Боку ўртасида янги эскалация таҳдидини кўрмаётганини билдирган.

Эндиликда томонлар шартнома имзолаш формати ва уни амалга ошириш механизмларини белгилашлари керак бўлади. Бу жараён кўп йиллик Арманистон-Озарбайжон можаросини ҳал қилишда асосий босқичга айланиши кутилмоқда.

Халқаро ҳуқуққа мувофиқ, Қорабоғ Озарбайжоннинг бир қисми бўлиб ҳисобланади. Ҳудуднинг катта қисми 30 йилдан кўпроқ вақт ичида ўзини мустақил деб эълон қилиб олган Тоғли Қорабоғ республикаси назорати остида бўлган. Боку бу ҳудуднинг бир қисми устидан назоратни 2020 йил кузида бўлиб ўтган 44 кунлик уруш натижасида қайтариб олган. 2023 йил сентябрида Озарбайжон минтақада ҳарбий амалиёт ўтказган, унинг натижасида тан олинмаган Тоғли Қорабоғ республикаси тугатилган.

Аксариятини армани миллатига мансуб кишилар ташкил қилган 120 мингга яқин одам Озарбайжон расмийлар томонидан бўладиган таъқиб чўчиб, ўз уйларини тарк этишган. Боку армани аҳолисини Қорабоғда қолиб, Озарбайжон фуқаролигини қабул қилишга чақирган. Шунингдек, Озарбайжон Қорабоғда қолишга қарор қилган арманиларнинг барча ҳуқуқларига риоя қилинишини кафолатлашини маълум қилган.

Филиппин собиқ президенти Родриго Дутерте яқин кунлар ичида Халқаро жиноят суди (ХЖС) судьяси қаршисига чиқарилади – у инсонийликка қарши жиноятларда айбланмоқда. Ичида Дутерте бўлган учоқ 12 март куни Роттердамга парвоз қилди, дея хабар қилган Reuters агентлиги.

Дутерте 11 март куни Манила аэропортида Ҳонконгдан учиб келган чоғида ҳибсга олинган. ХЖС собиқ президент ва қатор бошқа шахсларга нисбатан наркокартелларга қарши кураш чоғида муҳтамал судсиз қатл ва бошқа инсон ҳуқуқлари бузилиши ҳолатларига доир иш юзасидан тергов олиб бормоқда.

ХЖСнинг Ҳаагадаги биноси олдида куни кеча қўлида плакатлар тутган 20 га яқин одам тўпланган, плакатлардан бирида: “Биз адолат ва жавобгарликка тортишни талаб қиламиз, Родриго Дутерте – ҳарбий жиноятчи!” деб ёзилган эди. Акция иштирокчиларида бири эса қўлида Дутерте вампир (қон сўрувчи) қиёфасида тасвирланган каттакон картон ниқобни ушлаб турган.

Филиппинлик ҳуқуқ фаоллари президентни мамлакатда судсиз жазолашлар даврида олти мингдан зиёд одам ўлимида айблаб келишади. Сиёсатчи бир неча бор бангфурушлар ва наркоманларни ўлдиришга очиқдан-очиқ чақирган ҳамда уч нафар бангфурушни шахсан ўз ўлдирганини айтган.

Родриго Дутерте 2016 йилдан 2022 йилгача Филиппин президенти бўлган. Ҳозир унинг қизи Сара Дутерте-Карпио вице-президент лавозимини эгаллаб турибди, февраль ойида унга нисбатан импичмент эълон қилинган. Дутерте-Карпионинг сайловдан сўнг давлат раҳбари Фердинад Маркос билан сиёсий қарашлари бир-бирига мос келмай қолган.

АҚШ президенти Дональд Трамп, агар Москва Украина билан келишувга бормайдиган бўлса, Қўшма Штатлар “Россия учун ҳалокатли” чоралар кўриши мумкинлигидан огоҳлантирди.

Киев Украинадаги оташкесимга оид АҚШ режасини дастаклаган куннинг эртасига, яъни 12 март куни президент Трамп Россияга нисбатан энг кескин баёнотлардан бирини берди.

“Молиявий жиҳатдан биз Россия учун ёмон оқибатларга олиб келувчи хатти-ҳаракатлар амалга оширишимиз мумкин, бу Россия учун ҳалокатли бўлади”, дея огоҳлантирган Дональд Трамп тинчликни истагани учун бундай чораларга қўл уришни хоҳламаётганини урғулаган.

Огоҳлантирув Дональд Трампнинг Ирландия бош вазири Михол Мартин билан учрашуви чоғида янгради. “Украина билан сулҳ тузишга кўндириш учун Владимир Путинга босим ўтказишга тайёрмисиз?” деган саволга президент Трамп тасдиқ жавобини берди: “Ҳа, биз бундай қила оламиз. Бироқ, умид қиламанки, бунга ҳожат қолмайди”.

Сулҳга оид келишувга АҚШ ва Украина делегацияларининг 11 март куни Саудия Арабистонида бўлиб ўтган музокаралари чоғида эришилган эди. Оқ уй президент Трампнинг махсус вакили Стив Уиткофф бу таклифлар муҳокамаси учун шу ҳафтада Москвага йўл олишини маълум қилган. Давлат котиби Марко Рубиога кўра, Қўшма Штатлар Кремлнинг АҚШ ва Украина ўртасидаги бу келишувга муносабатига қараб Москва қандай ниятда экани ҳақида мулоҳаза юритади.

“Агар уларнинг жавоби ижобий бўлса, биз олға силжишга эришганимизни ва тинчликка эришиш учун реал имконият борлигини биламиз. Агар “йўқ” дея жавоб берсалар - уларнинг нияти аён бўлади”, дея таъкидлаган АҚШ Давлат котиби Марко Рубио.

Покистонда 11 март куни “Белужистонни озод қилиш армияси” гуруҳи аъзолари томонидан гаровга олинган поезд йўловчиларининг 300 дан зиёди озод қилинган. Армия вакили амалиёт чоғида 33 нафар ҳужумчи ўлдирилганини маълум қилди, дея хабар қилган Би-Би-Си.

Иддаога кўра, гуруҳ аъзолари гаровга олинганлардан 25 нафарини ўлдирган, улардан тўрт нафари ҳарбий бўлгани айтилмоқда.

Ҳужум чоғида поезд ичида жами 440 га яқин одам бўлган. Хавфсизлик хизмати вакиллари гуруҳнинг айрим аъзолари ўзлари билан номаълум саноқдаги йўловчиларни олиб поездни тарк этган бўлишлари мумкинлигини билдиришган. Айрим йўловчилар қочишга ва чор-атрофга яширинишга муваффақ бўлган бўлишлари мумкин – ҳозирда улар ҳарбийлар томонидан қидирилмоқда. Поезд йўловчиларидан қанчаси бедарак кетгани ҳозирча маълум эмас.

“Белужистонни озод қилиш армияси” гуруҳи аъзолари 11 март куни гаровга олинганлар ичида аёллар, болалар ва қариялар дохил фуқаровий шахсларни озод қилишганини билдиришган. Бўлгинчиларга кўра, гаровда 182 киши қолган, улар орасида Покистон армияси ҳарбийлари ва хавфсизлик хизматлари ходимлари бўлган. Хабарларга кўра, бўлгинчилар, агар расмийлар белужистонлик сиёсий маҳбусларни 48 соат ичида озод қилишмаса, гаровга олинганларни ўлдириш билан таҳдид қилишган.

Сешанба оқшомида поезддан тушиб қолишга муваффақ бўлган айрим йўловчилар кейинги темирйўл бекатига етиб олиш учун қарийб тўрт соат пиёда юришга мажбур бўлишган, деб ёзди Би-Би-Си гувоҳлар сўзларига таянган ҳолда.

Армия вакилига кўра, ҳужумда иштирок этганларнинг барчаси жавобгарликка тортилади.

АҚШ ““Белужистонни озод қилиш армияси”ни террор ташкилотлари рўйхатига киритган.

АҚШ президенти Дональд Трамп унинг вакиллари “ҳозирнинг ўзида” Россияга кетаётганини билдирди. У “эндиликда ҳаммаси Россияга боғлиқ” эканини қўшимча қилди, дея хабар қилди The Guardian. Трамп АҚШ “оташкесим ҳақида баъзи ижобий хабарлар олгани”ни ҳам қайд этди.

Аввалроқ Кремль вакили Дмитрий Песков Россия ва АҚШ томонлари жорий ҳафтада мулоқот қилишни режалаётганини тасдиқлаган. Унга кўра, Москва Жиддадаги учрашув якунлари бўйича берилган баёнотларни диққат билан ўрганмоқда, бироқ музокаралар моҳияти ҳақида ҳали АҚШдан зарур маълумотларни олгани йўқ.

Bloomberg агентлиги маълумотига кўра, Россия президенти Владимир Путин, афтидан, ўт очишни вақтинча тўхтатишга рози бўлади, бироқ у аввал-бошдан ўз шартлари ҳам битимга киритилишига амин бўлишни истайди. Россия расмийлари америкалик ҳамкасблари билан Украина делегацияси Саудия Арабистонидаги музокаралар чоғида рози бўлган конкрет келишувни ҳали муҳокама қилишганича йўқ.

Агентлик суҳбатдошлари иддаосича, Путин Москва учун максимал даражада манфаатли шартлар таъминланиши учун шартнома эришиш муддатларини чўзишга уриниб кўрса керак. Манбалардан бири Кремль оташкесим шарти ўлароқ Украина қурол-аслаҳа етказилиши тўхтатилишини талаб қилиши мумкинлигини айтган.

Саудия Арабистоннинг Жидда шаҳрида 11 март куни Киев ва Вашингтон вакилларнинг музокаралари бўлиб ўтган. Украина томони, агар Россия томони бунга рози бўлса, 30 кунга ўт очишни тўхтатиш тартибини жорий этишга оид таклифни қабул қилган.

Учрашувдан сўнг АҚШ Украинага қурол-аслаҳа етказилиши тикланиши ҳамда разведка маълумотлари билан алмашиш қайта бошланишини билдирган.

Украина президенти офиси вақтинча оташкесим тартиби тафсилотларининг муҳокамаси 17 мартдан кейин бошланишини маълум қилган.

Тожикистон президенти Эмомали Раҳмон 12 март куни давлат ташрифи билан Бишкекка етиб борган. Уни “Манас” халқаро аэропортида мезбон президент Садир Жапаров кутиб олгган.

Озодликнинг қирғиз хизмати қайдича, давлат раҳбарлари қирғиз ва тожик куй-қўшиқларини ижро этган артистлар иштирокидаги концерт дастурини томоша қилишган.

Қирғизистон президенти маъмурияти маълумотига кўра, давлат ташрифи доирасида икки мамлакат лидерлари эртага, яъни 13 март куни ўзара манфаатли бўлган кенг кўламли масалаларни, икки томонлама ҳамкорликни янада теранлаштириш истиқболларини муҳокама қилишади.

Ташриф якунида қатор икки томонлама ҳужжатлар имзоланади. Қирғизистон ва Тожикистон президентлари имзолайдиган асосий ҳужжат чегара тўғрисидаги шартнома бўлиши кутилмоқда.

2024 йилнинг декабрь ойи бошида Қирғизистон билан Тожикистон умумий чегарани белгилаш ишини бутунлай якунлагани маълум бўлганди. Февраль ойи охирида Бишкекда томонлар баённома имзолашиб, фақат умумий чегараларгагина эмас, балки автомобиль йўлларидан фойдаланиш ҳамда сув ва энергетика объектларидан истифода этишга дахлдор шартнома лойиҳаларини ҳам ўзаро тасдиқлашган эди. 27 февраль куни Қирғизистон парламенти ҳам чегара бўйича шартномани қўллаб овоз берган.

Бу чегара можароси туфайли икки мамлакат ўртасидаги алоқалар ёмонлашиб кетганидан буён Эмомали Раҳмоннинг Қирғизистонга илк ташрифидир. Қирғизистон билан Тожикистон ўртасидаги муносабатлар 2021 йил апрелида чегарада рўй берган қонли воқеалар ортидан анча ёмонлашиб кетган. Шу сабабли Қирғизистон Тожикистон билан чегарани бир томонлама ёпиб қўйган эди. 2022 йил сентябрида икки мамлакат ўртасидаги чегарада энг катта можаро содир бўлган, мазкур можаро чоғида ўнлаб одам қурбон бўлган эди.

Покистон жануби-ғарбидаги Белужистон вилоятида жангарилар ичида юзлаб йўловчи бўлган поездни ўққа тутишган. Бу ҳақда DW (“Немис тўлқини”) ва Би-Би-Си хабар қилди.

Поезд Кветта шаҳридан мамлакат шимолидаги Пешаворга кетаётган бўлиб, унда 400 га яқин йўловчи бўлган. Жангарилар темир йўлни портлатиб, поездни мобил ва интернет алоқаси бўлмаган Бўлан деган кимсасиз жойда тўхтатишган.

Ҳужум учун масъулиятни минтақадаги йирик бўлгинчи гуруҳлардан бири бўлмиш “Белужистонни озод қилиш армияси” (БОҚА) ўз зиммасига олган. Мазкур гуруҳ АҚШда террор ташкилотлари рўйхатига киритилган.

БОҚА вакиллари поезд йўловчилари гаровга олинганини билдиришган.

Кветтадаги темир йўл ширкати вакили AFP агентлигига жангарилар 450 дан зиёд одамни гаровга олганини билдирган. Times of Indiа нашри кейинроқ жангарилар аёллар ва болаларни қўйиб юборишгани, гаровда фақат ҳарбийлар қолгани ҳақида хабар қилган.

Покистон полицияси ўз тасарруфидаги маълумотларга асосланган ҳолда, ҳужум оқибатида поезд машинисти дохил уч киши жабрланганини маълум қилди. Ҳодиса содир бўлган жойга хавфсизлик кучлари йўлланган.

Покистон раҳбари Муҳсин Нақвий поездга ҳужумни қоралаган. У расмийлар ҳеч қанақа айби бўлмаган йўловчиларни ўққа тутганларга ён бермаслигини билдирган.

АҚШ Таълим вазирлиги 11 март куни ўзининг 1300 нафар ходими ишдан бўшатилганини эълон қилди. Трамп маъмурияти Оқ уйга келганидан сўнг аввалроқ ўз хоҳишига кўра ишдан бўшаб кетган ходимлар билан биргаликда вазирлик штати тенг ярмига қисқарган.

Таълим вазири Линда Макмэн қисқартишлар молиявий захираларни уларга энг кўп муҳтож бўлган кишиларга – ўқувчилар, ота-оналар ва ўқитувчиларга йўналтиришга ёрдам беришини билдирган.

Сайловолди кампанияси чоғида Дональд Трамп федерал таълим вазирлигини ёпишни ва унинг маблағларини штатларга беришни ваъда қилган. Трамп иддаосича, вазирлик “радикаллар, мутаассиблар ва марксистлар” қўлида қолган. Бироқ президент Конгресс рухсатисиз вазирликни йўқота олмайди. Линда Макмэн таълим вазири лавозимига номзод ўлароқ тасдиқланган Сенатдаги тингловларда у ўз мақсади вазирликни қайта ташкил этиш ва штатларни қисқартиш эканини урғулаган.

Давлат хизматларини бирлаштирувчи касаба уюшмалари вакиллари “Трамп маъмурияти ўз ҳаётларини америкаликларга хизматга бағишлаган вазирликнинг минглаб ходимига нисбатан мутлақо ҳурмати йўқлигини намойиш қилган”ини билдиришган. Улар қисқартишларга қарши курашиш ниятлари борлигини очиқлашган.

АҚШда Федерал таълим вазирлиги фаолияти федерал грантлар, талабалар кредитлари тақсимоти, Америка таълим муассасалари фаолиятини таҳлил қилиш, аксилдискриминацион қонунларга риоя қилинишини назорат қилиш ҳамда таълим ҳуқуқидан барча бирдай фойдалана олишини таъминлаш билан чекланган.

Европа Иттифоқи Украина билан Россия ўртасидаги сулҳ, АҚШдан ҳарбий ёрдам етказиб берилиши ва Киевга разведка маълумотлари узатилишининг тикланишига оид таклифни қўллаб-қувватлайди. Бу ҳақда Еврокомиссия раҳбари Урсула фон дер Ляйен Саудия Арабистонининг Жидда шаҳрида АҚШ ва Украина делегациялари музокаралари якунига кўра билдирди.

“Бу Украина учун кенг қамровли, адолатли ва мустаҳкам тинчлик сари томон ташланган қадамга айланиши мумкин бўлган воқеаларнинг позитив ривожидир. Эндиликда тўп Россия томонига ўтди”, деб ёзган Еврокомиссия раҳбари Х тармоғида.

Урсула фон дер Ляйен ЕИ тинчлик музокараларида ҳамкорлари билан биргаликда ўз ролини ўйнашга тайёрлигини қўшимча қилган.

Ўз навбатида, Франция президенти Эммануэль Макрон аввалроқ 11 март куни Европа ва НАТО ҳарбий раҳбариятини ўт очиш тўхтаган тақдирда ва “тинчлик музокараларини тезлатишни ҳисобга олган ҳолда” Украина учун “ишончли хавфсизлик кафолатларини белгилаш” мақсадида режа ишлаб чиқишга чақирган эди.

Польша бош вазири Дональд Туск ҳам Жиддадаги музокараларни баҳолаган. У Х тармоғида Европа мустаҳкам тинчлик устида иш олиб боришга тайёрлигини ёзган.

Буюк Британия бош вазири Кир Стармер Саудия Арабистонидаги АҚШ-Украина музокаралари ортидан у ерда эришилган келишувни олқишлаши ҳамда “президент Трамп ва президент Зеленскийни улкан олға силжиш билан табриклаши”ни билдирган.

“Энди Россия оташкесимга рози бўлиши керак, Буюк Британия келаётган шанба куни кейинги қадамларни муҳокама қилиш учун лидерларни тўплайди”, дея қайд этган Стармер.

АҚШ ва Украина ўртасидаги музокаралар 11 март куни Жиддада бўлиб ўтди. Учрашув натижаларига кўра Киев нафақат осмонда ва денгизда, балки бутун фронт чизиғи бўйлаб Россия билан 30 кунга ўт очишни тўхтатишга рози эканини билдирган — бу таклифни Вашингтон олға сурган эди. Бунинг эвазига АҚШ разведка маълумотлари тақдим этиш дохил Украинага қайтадан ҳарбий ёрдам кўрсата бошлайди.

Оқ уй маълумотларига кўра, Россия вакиллари билан учрашув жуда тез кунларда бўлиб ўтиши керак.

АҚШ президенти Дональд Трампнинг маслаҳатчилари Россияга нисбатан санкцияларни юмшатиш режасини ишлаб чиқишмоқда. Бу ҳақда Bloomberg агентлиги ўз манбаларидан олинган маълумотларга таянган ҳолда хабар қилди.

Агентлик манбаларига кўра, бу ерда гап, жумладан Россия нефтига оид чекловлар ҳақида бормоқда.

Bloomberg агентлиги 7 март куни Оқ уй, жумладан нефть нархи учун энг юқори баҳо даражасини бекор қилиш масаласини муҳокама қилаётгани ҳақида хабар қилган эди. Мазкур тартибга мувофиқ, ғарб мамлакатларидан бўлган ширкатларга Россиядан бир баррели 60 доллардан кўпроққа сотиб олинган нефтни ташиш ва суғурта қилиш тақиқланганди.

Bloomberg ва Reuters хабарига кўра, санкциялар юмшатилишига Россиянинг Украина билан тинчлик шартномасини имзолашга розилиги асос ўлароқ келтирилмоқда. Айни пайтда, Reuters манбалари маълумотига кўра, Вашингтон режалари Кремль томонидан ён беришларсиз чекловлар олиб ташланиши аломати бўлиб ҳисобланмайди.

Еттинчи март куни Трамп, Россия Украина қарши жанговар ҳаракатларни тўхтатишни ва Киев билан музокаралар олиб боришни истамаган тақдирда, Москвага кенг кўламли санкциялар билан таҳдид қилган эди.

Сешанба, 11 март куни Саудия Арабистонининг Жидда шаҳрида АҚШ ва Украина вакилларининг музокаралари бўлиб ўтади. ОАВ маълумотларига кўра, Украина Россия билан қисман оташкесим таклиф қилмоқчи. Бу ерда гап дронлар ва узоқ масофага учувчи ракеталар билан зарба беришни тақиқлаш ҳамда Қора денгизда жанговар ҳаракатлардан бош тортиш ҳақида бормоқда.

Шу билан бирга, Bloomberg қайдича, Россия тинчлик битимини тузиш учун бирор-бир ён берувга тайёрлигига ҳали ишора ҳам қилгани йўқ. Бироқ Россия ТИВ раҳбари Сергей Лавров аввалроқ Трамп командасининг Украина масаласи бўйича саъй-ҳаракатларини “тўғри йўналишдаги қадамлар” деб атаган эди.

Филиппин собиқ президенти Родриго Дутерте инсонийликка қарши жиноятларга оид иш бўйича ҳибсга олинди. Бу ҳақда Manila Bulletin нашри расмий ҳужжатларга таянган ҳолда хабар қилди.

11 март куни эрталаб Ҳонконгдан учиб келган Дутерте Манила аэропортига қўнганидан кейин Халқаро жиноят суди ордерига кўра қўлга олинган, дея билдирган Филиппин президенти офиси вакиллари. Манила Интерполи суднинг ҳибсга олиш учун ордери расмий нусхасини олган.

ХЖС 79 ёшли Родриго Дутерте ва қатор бошқа шахсларга нисбатан наркокартелларга қарши кураш чоғида муҳтамал судсиз қатл ва бошқа инсон ҳуқуқлари бузилиши ҳолатларига доир иш юзасидан тергов олиб бормоқда.

Филиппинлик ҳуқуқ фаоллари президентни мамлакатда судсиз жазолашлар даврида олти мингдан зиёд одам ўлимида айблаб келишади. Сиёсатчи бир неча бор бангфурушлар ва наркоманларни ўлдиришга очиқдан-очиқ чақирган ҳамда уч нафар бангфурушни шахсан ўз ўлдирганини айтган.

Родриго Дутерте 2016 йилдан 2022 йилгача Филиппин президенти бўлган. Ҳозир унинг қизи Сара Дутерте-Карпио вице-президент лавозимини эгаллаб турибди, февраль ойида унга нисбатан импичмент эълон қилинган. Дутерте-Карпионинг сайловдан сўнг давлат раҳбари Фердинад Маркос билан сиёсий қарашлари бир-бирига мос келмай қолган.

Суриянинг амалдаги расмийлари ағдарилган президент Башар Асад тарафдорларига қарши ҳарбий амалиёт якунлангани ҳақида эълон қилишди, дея хабар қилди Reuters агентлиги.

Аввалроқ Сурия ҳукумати Ғарбнинг Асад мансуб бўлган озчилик вакиллари бўлмиш алавийларнинг оммавий қатл этилишида айбдор бўлганларни жавобгарликка тортиш талаби билан тўқнаш келган.

Қароргоҳи Лондонда бўлган Сурияда инсон ҳуқуқларига риоя қилиши устидан мониторинг маркази маълумотига кўра, 9 мартга келиб мингга яқин тинч аҳоли вакили, Асад билан боғлиқ бўлган қуролли гуруҳларнинг 250 дан зиёд жангариси ва янги режим хавфсизлик кучларининг 230 дан ортиқ ходими ҳалок бўлган.

Сурия Мудофаа вазирлиги махсус хизматлар Асад режимининг Латакия ва Тартус вилоятларидаги қолдиқларини йўқ қилишгани ҳақида баёнот тарқатган.

Суриянинг амалдаги раҳбари ҳамда “Ҳайъат Таҳрир аш-Шом” (АҚШ, ЕИ, Россия ва қатор мамлакатларда террор ташкилоти деб тан олинган) гуруҳи лидери Аҳмад аш-Шараа Reuters агентлигига берган интервьюсида алавийларнинг қатл этилишида Асад тарафдорлари ва қандайдир хорижий давлатни айблаб чиққан.

Аш-Шараа содир бўлаётган воқеаларни мамлакат яхлитлиги учун таҳдид деб атаб, ўз иттифоқчилари дохил айбдорларни жазолашга сўз берган. Сурия лидери АҚШни Асад даврида Дамашққа нисбатан киритилган санкцияларни бекор қилишга чақирган. Аш-Шараага кўра, чекловлар шароитида мамлакат ўз хавфсизлигини таъминлай олмайди.

Бундан ташқари, Сурия раҳбари Тартусда Россия ҳарбий-денгиз базасини ҳамда Латакияда Хмеймим ҳаво базасини жойлаштириш бўйича Москва билан музокаралар олиб бораётганини тасдиқлади.

Шунингдек, аш-Шараа фуқаролар уруши даврида АҚШ бошчилигидаги халқаро коалици тарафида Асад режимига қарши уруш олиб борган суриялик курдлар билан ихтилофларни бартараф қилиш ниятида эканини билдирди.

Душанба куни “Сурия демократик кучлари” қўмондони Мазлум Абди ва аш-Шараа курд гуруҳларининг Сурия ҳарбий ва фуқаровий институтларига интеграция қилинишини кўзда тутувчи шартномани имзолагани маълум бўлган.

Башар Асад режими ўтган йилнинг декабрь ойида қулаган. Натижада “Ҳайъат Таҳрир аш-Шом” гуруҳи ҳокимият тепасига келган. Асад оиласи билан Россияга қочиб кетган ва ўша ердан сиёсий бошпана олган.

Германиядаги 13 та энг йирик аэропорт 10 март куни ўз ишини бир суткага тўхтатиб қўйди. Хизмат кўрсатиш соҳаси ходимларининг Ver.di бирлашган касаба уюшмаси қайдича, иш ташлаш шартлари шундай бўлган. Душанба куни аэропортларга ерда хизмат кўрсатувчи ходимлар ишга чиқишмаган − уларнинг меҳнатига давлат сектори тарифларига кўра ҳақ тўланади.

Иш ташлаш туфайли 3500 дан зиёд рейс бекор қилинган. Шу куни режаланган парвозлар билан 560 мингга яқин йўловчи учолмай қолган. Берлин, Мюнхен, Штутгарт, Кёльн, Франкфурт, Дюссельдорф, Дортмунд, Ҳанновер, Бремен, Ҳамбург, Лейпциг, Карлсруэ ва Дюссельдорф-Веце аэропортлари учоқлар учиши ва қўниши учун ёпилган. Сўнгги икки аэропортда фақат авиация хавфсизлиги хизмати ходимларигина иш ташлашган.

Бу Ver.di томонидан ўтган йил бошидан буён транспорт соҳасида ўтказилаётган иш ташлашларнинг навбатдаги раунди бўлиб ҳисобланади. Касаба уюшмаси иш ҳақи ставкасини 8 фоизга кўтаришни талаб қилмоқда, бунда иш ҳақи ойига камида 350 еврога кўтарилиши, тунги вақт, ҳордиқ ва байрам кунларидаги иш учун янада юқорироқ компенсация тўланиши лозим. Амалиётчилар ва талабалар учун касаба уюшмаси ставкаларни ойига 200 еврога оширишни талаб қиляпти. Бундан ташқари, ҳар ойда қўшимча уч кун дам олиш берилиши сўралмоқда.

Авиация соҳаси вакиллари Ver.di ташкилотини иш ташлаш ҳуқуқини суиистеъмол қилаётганликда айблашяпти, деб ёзди rbb медиаширкати. Германия авиация саноати федерал касаба уюшмаси президенти Йенс Бишоф муҳим инфратузилма объектларидаги иш ташлашлар олдидан мажбурий арбитраж кўзда тутилиши лозим бўлган қонунни қабул қилишга чақирган. Мазкур уюшманинг бош директори Йоахим Ланг эса касаба уюшмасига иш ташлашлар туфайли нафақат аэропортлар, балки авиаширкатлар ҳамда аэропортлардаги ресторан, дўкон ва меҳмонхоналар ҳам даромаддан маҳрум бўлаётгани, иш ҳақига оид баҳс-мунозаралар эса “йўловчилар ҳисобидан олиб борилаётгани”ни эслатган.

Ver.di вакиллари, агар ўз талаблари бажарилмаса, Германияни янги иш ташлашлар кутаётгани ва бу фақатгина транспорт билан боғлиқ бўлмаслигини билдирган. Ҳозирнинг ўзида Германиянинг айрим шаҳарларида бир пайтнинг ўзида болалар боғчалари, тиббиёт муассасалари ва чиқинди утилизацияси хизматлари ходимлари иш ташлаш билан таҳдид қилишмоқда.