3 ноябр куни ижтимоий тармоқларда Сурхондарё вилоятининг Бойсун туманидаги конда газ вулқон сингари отилиб чиқаётгани акс этган видеолар тарқалди.
Озодлик суҳбатлашган бойсунликларнинг айтишларича, ҳаво ифлосланиши кучайган, нафас қисиш, аллергия ва юрак-қон томирлари касаллиги бор беморларнинг аҳволи оғирлашган. Касалхона ва поликлиникаларга мурожаат қилган беморлар сони кескин кўпайган.
Энергетика вазирлиги “М-25” конида вазият барқарор ва мутахассислар назорати остида эканини айтиб чиқди. Вазирлик ҳодисани "аввалдан ёқиб қўйилган оловнинг вақтинча сўниш ҳолати" дея таърифлади.
Бойсунлик фаол Фахриддин Тиллаевнинг 2 ноябр куни Фейсбукдаги саҳифасида ёзишича, газ чиқаётган ҳудудга яқин қишлоқларда нафас олиш қийинлашган:
“Бугун! Маҳаллий вақт билан соати 14.00 ларда Бойсун тумани "Кофурун" ("Мустақилликнинг 25-йиллиги") қишлоғида кучли портлаш содир бўлди. Бу кучли портлаш эвазига, ўткир олтингугурт моддаси бутун Бойсунни тезлик билан қоплаб олди. Кучли портлаш натижасида бутун Бойсун чанг ва тутун қуршовида қолди. Бойсунликлар кўчаларга чиқишни хам, юришни хам билмай қолишди. Ҳозирги вақтда маҳаллий аҳоли уйларида дераза ва эшикларни маҳкам ёпиб, жон сақлаб ўтиришибди. Газнинг ўткир ҳиди ёш болаларга ва кексаларга жуда ҳам қаттиқ таъсир қилмоқда”.
Мунтазам отилиб чиқаётган газ ҳидидан қийналаётган 14 яшар Мумтозабегим Озодлик билан суҳбатда 2 ноябрь куни яна нафас олиши қийинлашиб, касалхонага тушганини айтди. Мумтозабегим бронхиал астма касаллигининг тўртинчи даражасидаги бемор:
"Кечаси билан ухлолмай чиқдик. Бугун дарсга бордим, лекин тўртинчи соатда нафас олишим қийинлашди, ўқитувчилар "тез ёрдам" чақирди. Касалхонда дори-дармон қилишгандан сўнг аранг ўзимга келдим".
Тармоқларда тарқалган видеоларда газ олови вулқонга ўхшаб отилаётгани кўринади. “Мустақилликнинг 25 йиллиги” конида ишлаётган ишчиларнинг ўз Телеграм-каналида ёзишича, бу жойдан аввал газ отилиб чиққан ва у чуқур жой бўлган, кейин уни ўчириш учун кўмиб ташланган. Аммо газ бу уюмни ҳам ёриб чиққан.
“Ўшани гирдига тупроқ уйган, газ кўтарилмасин деб, олдин чуқурлик жойда эди”, деб ёзиди кон ишчиларидан бири.
Бойсунликларнинг айтишларича, 2 ноябр куни ёнғин ўчирилган бўлиши мумкин ва шунинг учун ҳам шаҳарни қўланса ҳид босди.
"Бир ҳафтадан бери шунақа ҳид босган, ҳаво тумандай, ҳеч нарса кўринмаяпти. Эшик ва деразалар "Акфа", ёпиб олганмиз, лекин кириб келяпти. Кечадан бери ухламадик. Бомдодда турамиз, кечадан бери ёш болалар ва оналар нафаси қисиб "тез ёрдам" касалхонага кетиб қоляпти. Икки кундан бери кўчада одам юрмаяпти, ҳокимиятга арз қилиб борсак, мелисани чақириб, зўрлик билан тарқатиб юборяпти".
Ижтимоий тармоқларда тарқалган бошқа бир видеода газ отилиб чиққан жой ўчирилгани кўрсатилади, аммо, ёнғин ўчирилган бўлса-да, газ отилиб чиқаётгани кўриниб турибди. Бойсунликларни ташвишга солаётган ва ҳавони булғаётган ҳам ана шу ёнмаган газнинг ҳиди экани айтилади.
Ер юзидаги ёнғинларни сунъий йўлдош орқали кузатиш ва реал вақтда маълумот бериш тизими - АҚШ Миллий Аэронавтика ва Космос Идораси, NASA харитасидан Бойсундаги “Мустақилликнинг 25 йиллиги кони”да ёнғин содир бўлганини аниқлади.
НАСА харитасида конда ёнғин содир бўлган жой аниқ кўрсатилган ва ўша ердан қалин тутун кўтарилаётгани акс этган.
Бойсундаги “Мустақилликнинг 25 йиллиги” конида биринчи фалокат 2024 йилнинг 1 сентябр куни содир бўлган, вазиятни барқарор қилиш учун қарийб икки ҳафта вақт кетган эди.
Аммо 17 сентябрда яна портлаш содир бўлди ва бу фожиада тўрт нафар ишчи ҳалок бўлди.
Орадан уч ой ўтиб расмийлар газ сизиб чиқаётган қудуқлар батамом ёпиб ташлангани ҳақида баёнот берди.
Аммо, газ кондан эмас, атрофдаги майдонларнинг ёриқ ерларидан сизиб чиқа бошлади ва расмийлар ҳидни камайтириш учун уларни ёқиб юборди.
Шамолнинг эсишига қараб газ Бойсундан ташқари қўшни туманларгача етиб бораётгани айтилди.
Ўзбекистон Энергетика вазирлиги бир йил орасида вазият назорат остида экани айтилган баёнотлар билан чиқди, аммо газ конида юз берган фалокат оқибатлари тўлиқ бартараф этилмади.
Тармоқ фойдаланувчилари газ осмонга ўрлаётган кон атрофидаги аҳоли ҳар йили қишда газсизликдан азият чекишини эслатишмоқда.
Тасдиқланган заҳираси бўйича минтақадаги энг йирик (109 миллиард кубметр) ҳисобланган “Мустақилликнинг 25 йиллиги” газ кони муқаддам Озодлик суриштируви марказида бўлган.
Озодлик ихтиëридаги ҳужжатлар нафақат Surhan Investments Limited таъсисчиларининг Natural Gas-Stream, Eriell, Enter Engineering, Газпромбанк тасарруфидаги бошқа компанияларга алоқадорлиги, балки юзлаб миллион долларнинг бу компаниялар орасидаги сирли ҳаракатини ҳам кўрсатган эди.
Озодликнинг ўтган йил январидаги энергетик инқироз авжида эълон қилган суриштируви Ўзбекистоннинг йирик газ конлари ва иншоотлари шубҳали схемалар воситасида Ўзбекистон ҳукумати ва Кремлга яқин олигархларга бериб юборилганини ўртага чиқарган.
Ўзбек расмийлари Озодлик суриштируви хулосаларини рад этишга уринганлар, аммо расмий раддия янада кўпроқ саволларни ўртага чиқарган.
Орадан 3 йил ўтган эса-да, Ўзбекистон ҳукумати ҳозирга қадар нима учун миллиардлаб кредит ва инвестицияларга қарамасдан, газ заҳираларига бой мамлакат аҳолиси куз ва қиш мавсумида газсизликдан азият чекиши ҳақидаги саволга ҳануз маънили изоҳ бермаган.
Форум