тел: +420 2 2112 3437 моб:+420 608 549 460
Twitter:@BarnoAnvar Facebook: Barno Anvar
Қирғизистон мухолифати етакчиси, ҳозирда қамоқда бўлган Феликс Қуловнинг таъкидича, мамлакат мухолифати сайлов арафасида, албатта, бирлашиши керак. Эслатиш жоиз, сўнгги вақтларда Қулов етакчилигидаги “Ор-номус” партияси ўз йўналишини ўзгартириб, ҳукумат томонга оғаяпти, деган айбловлар айтилмоқда. Хусусан, бу партия бирорта мухолифат иттифоқига бирлашиш ниятини билдирмагани ҳам гап-сўзларни авж олдирди. Феликс Қулов 2005 йил 30 октябрда бўлиб ўтадиган президентлик сайловига асосий номзодлардан бири ҳисобланаяпти. Озодлик радиоси мухбири Қулов ва унинг партияси теграсидаги гап-сўзлар, шунингдек, сайлов арафасида сиёсий дастурини билиш мақсадида унга микрофон тутди.
Бутун дунё бўйлаб Жанубий осиёда табиий офат қурбонлари учун ёрдам қўллари чўзилган бир вақтда негадир Ислом давлатлари, хусусан, пулдор араб давлатларининг бироз ўйланиб тургани ҳаммани ҳайратга солмоқда. Ҳатто, бу давлатлар номига айбловлар ҳам ёғила бошлади. Жами 2 миллион 250 минг аҳолиси бўлган биргина Қувайтда 1 миллиондан ортиқ жанубий осиёлик фуқаро бор экан. Уларнинг аксарияти қувайтликлар хонадони, завод-фабрикаларида хизмат қилади. Шундай мамлакатнинг фожеадан беш олти кун ўтиб, 10 миллион доллар берамиз, дегани жамоатчиликни таажубга солмоқда. Хўш, мусулмон давлатлари фожеа жабрдийдарига ёрдам кўрсатиш ниятидами ўзи?
Куни кеча Жанубий Осиёдаги Шри-Ланка, Индонезия, Ҳиндистон, Малайзия ва Таиландда содир бўлган кучли зилзила ва унинг ортидан келган тўфон оқибатида қурбон бўлганлар сони 23 минг кишига етди. Ҳозирда бу мамлакатларда қутқарув ва қидирув ишлари олиб борилмоқда, қурбонлар сони эса вақт сайин ошиб бораяпти. Табиий офат туфайли уй-жойларини йўқотган, бошпанасиз қолган аҳоли сони 1 миллиондан ортиқ, деб хабар қилинмоқда.
Қозоғистон ҳукумати “Мол-мулкни амнистия қилиш тўғрисида”ги қонун лойиҳасини парламент муҳокамасига қўйди. Қонун лойиҳасига кўра, мулкдорлар шу вақтгача турли йўллар билан қўлга киритган, аммо, давлатдан, эл-юртдан яшириб юрган мулкини қонунан хусусийлаштириши мумкин. Кузатувчиларнинг билдиришича, қонун лойиҳасида бу мулкка қандай эришилгани тўғрисида ҳисоб бериш кўзда тутилмаган. Бундан икки йил муқаддам Қозоғистонда худди шу тахлит шахсий маблағни амнистия қилиш тўғрисида қонун қабул қилинган эди. Бироқ мулкни амнистия қилиш тўғрисидаги қонун лойиҳаси анчадан буён парламентда маъқулланмаяпти. Бу гал ҳам парламент лойиҳани рад этди. Нима учун?
Қирғизистон мухолифати агар ҳукумат бўлғуси парламент ва президентлик сайловлари натижасини қалбакилаштирадиган бўлса, ёхуд ҳукуматни қўлдан бермаслик учун бирор ноқонуний чора қўллайдиган бўлса, оммавий намойиш ўтказишини айтиб, огоҳлантирди. Яқинда тузилган “Ота юрт” мухолиф ҳаракати раҳбари Рўза Ўтунбаева эса Россияга юзланиб, Москвани Қирғизистонда келгуси йилга белгиланган сайловларга аралашмасликка чақирди. Қирғизистон мухолифати тахминича, Россия билан борди-келдини маҳкам тутиб турган Асқар Ақаев ҳукуматни сақлаб қолиш учун айнан Россияга суянишни режалаштирмоқда. Мавзуни ҳамкасбим Нодира давом эттиради.
Куни кеча Қирғизистон президенти Асқар Ақаев Мудофаа кенгаши йиғилишида чиқиш қилиб, кутилмаган баёнот қилди. Унинг айтишича, келгуси йили феврал ойига белгиланган Қирғизистон парламенти ва президентликка сайловлар чоғида давлат тўнтариши қилишга уринишлар бўлиши мумкин. Президент Ақаев тахминига кўра, радикал гуруҳлар ҳокимият учун курашда куч ишлатиш йўлига ўтиши мумкин. Сайловлар олдидан мухолифат билан нисбатан мўътадил сиёсат олиб бораяпти, деб олқишланаётган Қирғизистон президентининг кутилмаган бу баёноти ҳаммани танг қолдирди. Мамлакатдаги мухолиф кучлар эса буни ўзлари учун таҳдид, деб қабул қилди. Уларнинг фикрича, Ақаев сайлов арафасида ўзига рақиб томонлар имкониятини чеклаш учун бир баҳона топди. Мавзуни ҳамкасбимиз Нодира давом эттиради.
Қозоғистон Олий таълим вазири Жахсибек Қуликкев истеъфога кетди. Расмий маълумотларга кўра, у ўз ҳоҳишига кўра ишдан бўшашга қарор қилган. Энди Қозоғистон жамоатчилиги бу амалдор ўз ҳоҳиши билан ишдан кетдими ёки бунинг бошқа сабаблари борми, дея мунозара қилмоқда. Тилга олинаётган сабаблардан бири ҳақида аввалги дастурларда тўхталган эдик. Декабр ойи бошларида қозоғистонлик талабалар Жахсибек Қуликеев истеъфога чиқсин, акс ҳолда бир 16 декабр куни норозилик намойишига чиқамиз, деб огоҳлантирган эдилар. Аммо қозоғистонлик кузатувчи ва сиёсатчилар фикрича, Олий таълим вазирининг кетишига сабаб фақат шугина эмас. Тафсилотларни ҳамкасбим Нодира давом эттиради.
“Туркманча қурбонлик” сарлавҳаси билан жаҳон оммавий ахборот воситаларида босилаётган мақолада яна бир туркман элчисининг қувғинга дучор қилингани айтилмоқда. Бу Туркманистоннинг Белгия қироллигидаги Фавқулодда ва мухтор элчиси Ниёзқилич Нурқиличевдир. 29 ноябр куни Туркманбоши Сапармурод Ниёзов уни лавозимидан озод қилди ва айни вақтда дипломатлик мақоми, шу вақтгача олган барча мукофотларидан ҳам маҳрум қилиш тўғрисида фармон чиқарди. Хўш, навбатдаги туркман элчисининг бу кўйга солинишига сабаб нима бўлди? Мавзу тафсилотлари ҳамкасбимиз Нодира лавҳасида.
27 ноябр куни Туркманистон парламенти Ўзбекистон билан дўстлик, ўзаро ишончни мустаҳкамлаш ва ҳамкорликни ривожлантириш тўғрисидаги шартномани ратификация қилди. Бу шартнома шу йил 19 ноябр куни Бухорода имзоланган эди. Маҳаллий кузатувчилар фикрича, Мажлис ратификация тўғрисидаги қарорини ўта қисқа муддат ичида қабул қилди ва буни бемалол рекорд кўрсаткич, дейиш мумкин.Ўзбекистон-Туркманистон ўртасида имзоланган ва бир ҳафта ичида Туркманистон парламентида ратификация қилинган бу шартномадан икки давлат чегара бўйларида яшовчи аҳоли жуда умидвор эди. Шу боис чегарада қон тўкилишигача борган бир паллада эришилган шартнома бундан буён вазиятга қанчалик таъсир кўрсатади, деган савол туғилади. Қўшни республикалар аҳолисининг борди-келди муносабатларида бу шартноманинг ёрдами тега бошладими?
Куни кеча Қозоғистон парламети мамлакатнинг 2005 йилги бюжетини қабул қилди. Бир қарашда бу оддий гап, янгилиги йўқдай. Аммо, давлат бюджетини қабул қилгунга қадар бўлган жараён эътиборни тортади. Парламент депутатлари давлат бюджетидан сарфланган ва сарфланаётган ҳар бир танга учун баҳслашишди, тортишишди. Муҳими, бу баҳслар бошдан-оёқ қозоғистонликларларга намойиш этилди.
Яқинда Туркманистон Президенти Сапармурод Ниёзов имзолаган амнистия тўғрисидаги фармонга биноан мамлакат Бош прокуратураси 9 минг маҳбусни озодликка чиқарди. Амнистия мусулмонларнинг муқаддас Рамазон ойида 9 ноябрдан 10 ноябрга ўтар кечаси кечаси кутиладиган “Қадр кечаси” муносабати билан эълон қилинди. Ўтган йили худди шу муносабат билан 7 минг маҳбус озод этилган эди. Туркманистон Бош прокуратураси берган маълумотга кўра, мамлакат мустақиллигининг 12 йили давомида тахминан 130 минг маҳбус амнистия туфайли озод қилинган. Савол туғиладики, йилига 7 минг- 9 минг озод этилиб турган бўлса, Туркманистон қамоқхоналари нега бўшаб қолмайди? Ҳамкасбимиз Нодиранинг бугунги лавҳаси шу ҳақда.
Қирғизистонда “Жани бағит” — “Янги йўналиш” сиёсий мухолиф ҳаракати тузилди. Бу ҳаракат таркибига Қирғизистонда кўзга кўринган 15 нафар сиёсатчи ҳамда жамоат арбоби, Жўғорқу Кенеш депутатлари кирди. Ҳаракат аъзоларининг айтишича, асосий мақсад — мамлакатда конституция устиворлигини таъминлаш, миллий давлатчиликни мустаҳкамлаш ва коррупцияга барҳам беришга эришишдир. Жамоатчиликда бу ҳаракатнинг эртасига умид билдираётганлар ҳам, унга ҳавфсаласизлик билан қараётганлар ҳам бор. Боиси, айни ҳаракат шу йилда Қирғизистондаги сиёсий партиялар ўртасида ташкил этилган тўртинчи йирик сиёсий бирлашмадир.
Инсон ҳуқуқлари халқаро лигаси Қирғизистон Президенти Асқар Ақаевга мактуб йўллади. Ушбу мактубда Қирғизистон мухолифати етакчиси, ҳозирда қамоқда бўлган Феликс Қуловни муддатидан аввал озодликка чиқаришда Президентдан ёрдам сўралган. Шу йил 13 август куни Чуй вилояти, Сўқулуқ туман суди Феликс Қуловни келаси йилнинг 12 ноябрида озодликка чиқариш тўғрисида қарор чиқарган эди. Қулов етакчилигидаги “Ор-номус” партияси вакиллари ва инсон ҳуқуқлари фаоллари эса унинг ноҳақ қамалгани ва нима бўлганда ҳам келаси йилнинг октябрига белгиланган Президентлик сайловига қадар озод этилишини талаб қилмоқда. Инсон ҳуқуқлари халқаро лигаси илтимосига Қирғизистон ҳукумати қандай муносабат билдириши мумкин? Феликс Қулов муддатидан аввал озодликка чиқиши мумкинми? Айни саволга Қирғизистон сиёсатчилари ва мухолифати вакиллари фикрини ҳамкасбимиз Нодира ўрганди.
2 ноябр куни Қозоғистон Президенти Нурсултан Назарбоев мамлакат парламенти қуйи палатаси — Мажлис муддатидан аввал тарқатилишини маълум қилди. 3 ноябрдан бошлаб, Мажлиснинг шу йил 19 сентябрда бўлиб ўтган парламент сайлови сайланган янги таркиби иш бошлайди. Мамлакат қонунчилигига биноан, эски таркиб шу йилнинг 30 ноябрига қадар ишлаши мумкин эди. Аксарият кузатувчилар ва сиёсатчилар Мажлиснинг эски таркиби муддатидан илгари тарқатилиши сабабини парламент сайлови ноқонуний ўтгани ҳақидаги фикрлар мамлакатда ҳам, хорижда ҳам тобора кўпайиб бораётгани, буни аниқлаш учун эса Парламенти қуйи палатаси раиси Жармахон Туяқбай бошчилигидаги махсус жамоат комиссияси астойдил киришгани билан боғламоқдалар.
Қозоғистон Миллий хавфсизлик қўмитаси вакилининг бугун билдиришича, икки ойлар муқаддам мамлакатнинг жанубий вилоятларидан бирида диний экстремизмда айбланиб, ўзбекистонлик фуқаро қўлга олинган. Қозоғистон томонининг маълум қилишича, у асли намаганлик, Одилжон Мўминов исмли фуқародир.
7 октябрь куни Тошкент шаҳри жиноят ишлари суди жорий йил баҳорда пойтахтда ва Бухоро вилоятида содир этилган портлашларга алоқадорликда гумон қилинган 15 шахс устидан ҳукм чиқарди.
БМТнинг Савдо ва тараққиёт дастури дунё мамлакатларида тўғридан-тўғри хорижий сармояларни жалб этиш ва хорижий сармояларнинг хизмат кўрсатиш соҳасидаги ўрни ҳақидаги навбатдаги ҳисоботини эълон қилди.
Қарийб икки йил муқаддам “Ўзбек адабиёти” (www.literature.uz) номли сайт очилган эди. Сайтдан ўзбек адабиётининг кўзга кўринган намоёндалари, ёш ижодкорлар асарлари ўрин олиши режалаштирилгани кўпчиликни қувонтирганди. Бироқ, афсуски, ҳозирга қадар сайт ўзининг дастлабки қиёфасида турибди, яъни янгилаб борилаётгани йўқ.
Таниқли адабиётшунос олим, филология фанлари доктори Бегали Қосимов 62 ёшида хасталикдан вафот этди. У сўнгги вақтларда Ўзбекистон Миллий университети ўзбек филологияси факультетининг миллий уйғониш даври адабиёти кафедрасини бошқарарди.
Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамасининг 399-қарорига кўра, 2004 йил 15 сентябрдан бошлаб мамлакатга вақтинчалик фойдаланиш учун олиб кириладиган импорт товарлар ва транспорт воситаларига ойлик бож тўлови жорий этилди.
Давомини ўқинг
