23 ёшли Акбар Қурбонов Москвадаги ўртамчиларнинг “иш берамиз” деган ваъдаларига ишониб, Украинадаги уруш майдонигача бориб қолган ёшлардан бири. Ҳозирда у Луганск вилоятида, рус ҳарбийларининг назоратида эканини айтмоқда ва жамоатчиликка тарқатиш илтимоси билан яқинларига видеомурожаат йўллаган.
“Ҳалқим, президентим! Қочамиз деганларни отиб ташлаяпти. Урушга бормаймиз десак, уриб мажбурлашяпти. Кимни қаерда қандай хўрлашганини, ҳаммасини айтиб бераман. Қанча ўзбекни қаерга кўмганини биламан. У бечораларнинг ота-онаси уйида кутиб ўтирибди. Буларни билиб туриб, жим туришим тўғри эмас. Ёрдам беринглар! Бизга ўхшаб қийналаётганлар кўп”, – деган у мурожаатида.
Бу гапларини Озодлик журналисти билан бўлган қисқача мулоқотда ҳам тасдиқлади. Айтишича, у ҳозирда Украинанинг Россия назоратидаги Луганск вилояти Перевальний туманида жойлашган 41624-рақамли ҳарбий полигонда сақланмоқда. У урушда иштирок этишдан бош тортгани учун бир неча бор калтакланган, оёғининг битта бармоғи синган.
Очиқ манбаларда Луганск вилоятида 41624-рақамли ҳарбий полигон ҳақида маълумот йўқ. Аммо айнан шундай полигон босиб олинган Донецк вилоятида борлиги аниқланди. Урушда яқинларини йўқотган россиялик аёллар ана шу манзилни кўрсатиб, ижтимоий тармоқларда эълон қолдиргани ҳам маълум.
Акбар Сурхандарё вилояти Шеробод туманига қарашли Боғиобод маҳалласидан эканини айтади. Уни ким ва қачон Украинадаги урушга мажбурлаб жўнатгани ҳақида бироздан кейин тўхталамиз. Ҳозир эса унинг онаси Рўзигул Бобоеванинг мурожаатига эътибор қаратинг:
“Ўғлим билан телефон орқали гаплашиб тураман. У сув ҳам берилмаётганини, ухлатишмаётганини, одамлардан қолган овқатларни еяётганини айтяпти. Ҳурматли Ташқи ишлар вазири! Сиз қаерга қараяпсиз? Нега ўғлимни олиб келиб беришга ёрдам бермаяпсиз? Ўзбекистоннинг керакли идораларининг барчасига мурожаат қилганман, фақат қоғоз билан жавоб беришади. Менга қоғоз керак эмас, менга болам керак! Боламни олиб келиб беринглар!”
Рўзигул Бобоева бир ойдан бери Тошкентда ижара уйда яшаётганини қўшимчалади. У 15 октябр куни Озодлик журналисти билан суҳбатлашган пайтда ҳам Ташқи ишлар вазирлиги биноси олдида турганини маълум қилди:
“Ҳаттоки боламни ишга чақирганларнинг исми-фамилиясигача, телефон рақамларигача берганман. Болам қийин аҳволда турибди. Ташқи ишлар вазирлигидаги Тимур ака менга "болангизни олиб келиб берамиз, олиб келмасак икки давлат ўртасида жанжал чиқади" деган. Нега вазирлик мени алдайди? Менга ёрдам беринг, Шавкат Миромонович! Боламни олиб келиб беринг! Шавкат Миромонович, давлатни кимларга ишониб бериб қўйдингиз? Нега биронтаси ёрдам бермайди?”
Рўзигул Бобоеванинг сўзларига кўра, Ташқи ишлар вазирлигида Темур исмли ходим билан, Москвадаги консулликда эса Бурхон деган шахс билан гаплашган, аммо уларнинг тўлиқ исм-шарифини билмайди.
“Ташқи ишлар вазирлигидагилар "болангиз қочсин" дейди. Қочса, уни ушлаб қамаб ташлайди” - дея кўз ёш тўкди у.
Ҳозирча Озодлик Ташқи ишлар вазирлиги ёки бошқа давлат идораларидан изоҳ олишга муваффақ бўлмади. Шунингдек, ушбу ҳолат бўйича расмий баёнот берилгани ҳақида ҳам маълумот мавжуд эмас.
Акбар Қурбонов 2024 йил июн ойида Ўзбекистондан Татаристоннинг Набережние Челни шаҳрида жойлашган КАМАЗ автозаводига ишлаш учун кетган. Унинг сўзларига кўра, жорий йилнинг 8 августида унга номаълум шахс телефон қилиб, Ростов-на-Донудаги ширкатга ҳайдовчи кераклигини айтган ва иш таклиф қилган.
Акбарнинг яқинлари ўртамчи сифатида қатнашган шахснинг исми Сергей эканини, у Москвадалигини айтиб, юборган видеохабарларини ҳам Озодликка йўллашди.
Сергей Акбарни Андрей Колесников исмли киши билан таништирган ва Ростов-на-Донуда уни ҳарбий комиссариатга олиб боришган. У ерда “ҳайдовчилик контракти” деб тушунтирилган ҳужжатга қўл қўйдиришган. Аммо бу ҳужжат урушда қатнашишга розилик бериш ҳақидаги контракт эканини кейин билган.
Озодлик журналистлари Сергей исмли шахсга боғлана олмади. Бироқ Акбар Қурбоновнинг яқинлари тақдим этган телефон рақамлари орқали Андрей Колесников билан гаплашдик. У Телеграм орқали йўлланган саволларга тўлиқ жавоб бермади. “Мен шахсий машинамда йўловчи ташиш билан шуғулланаман” деб қисқача жавоб берди, бироқ ортидан бу жавобни дарҳол ўчириб ташлади.
Украина ҳукуматининг “Яшашни ҳоҳлайман” лойиҳаси суриштирувларига кўра, 2025 йилда Россия армияси 902 нафар Ўзбекистон фуқаросини урушга жалб қилган. Деярли барчаси меҳнат мигрантлари бўлиб, Россияга иш излаб келганлар. Уларга қурилишда ёки армиянинг орқа қисмларида юқори маошли иш ваъда қилинади, шунингдек, Россия фуқаролиги ҳам таклиф этилади.
Аввалроқ ушбу лойиҳа суриштирувларида Россия Мудофаа вазирлиги билан Украина урушида иштирок этиш учун шартнома имзолаган 1110 нафар Ўзбекистон фуқароси рўйхати эълон қилинган эди. Маълумотларга кўра, фронтда камида 109 нафар ўзбекистонлик ҳалок бўлган. Аммо бу маълумот Ўзбекистон томонидан тасдиқлангани ҳақида Озодликда ҳужжатлар йўқ.
“Яшашни ҳоҳлайман” лойиҳасида тўпланган маълумотларга кўра, Украинадаги асирлар орасидаги хорижликлар ичида кўпи Ўзбекистон фуқаролари.
Шунингдек, Россияда қамоқда бўлган мигрантлар, жумладан ўзбекистонликлар ҳам таҳдид ва руҳий босим орқали урушга мажбурланаётгани ҳақида ҳуқуқшунослар огоҳлантириб келмоқда.
Ташқи меҳнат миграцияси агентлиги хориж армияларига қўшилган шахсларга нисбатан Ўзбекистон Жиноят кодексида 3 йилдан 5 йилгача қамоқ жазоси белгиланганини эслатган. Аммо Россиядаги ўзбекистонликларнинг урушга жалб этилиши бўйича Кремлга қатъий эътироз билдирилгани ҳақида ҳозирча расмий баёнот йўқ.
Украина президенти Владимир Зеленский жорий йил январида руслар томонидан ёлланган аскарлар сафида ўзбекистонликлар ҳам борлигини айтган. Аммо бу баёнотга на Тошкент, на Москва муносабат билдирган.
Форум