Мўйловнинг ямланган сўл учи лабининг бурчагига ёпишиб қолган, ўнг томони уришаётган мушукнинг думидек дикрайиб турарди.
Қўлтиғида елим папка, унда қоғоз бор. Болдоқ пиёлада тови кўтарилиб, устини юпқа парда қоплаган қаҳвадан бир хўплаб рўпарамдаги стулни кўрсатдим.
— Ўтир.
Пароканд стулнинг учига ўтирди. Чамамда, кетининг «ариқчаси»га стулнинг бурчагини тўғрилаб олгандек туюлди.
— Геморройинг борми?
Хижолат бўлиб ерга қаради.
— Даволатмасанг, гемотома пайдо бўлади. Гемотома ўзбекчасига нима дейилади, биласанми?
— ўурра бўлса керак.
— Тўғри, ғурра дейилади. Томир ёрилса, қон атроф тўқималарга ёйилиб кетиб, чиқиб кетишга йўл тополмай айрим жойларда тўпланиб қолади, ғурра пайдо бўлади. Қичишяптими? — Пароканд қип-қизариб кетди. — Одамлар олдида кетингни қашлашга уяласан. Тўғрими?.. Ўрнашиброқ ўтир, барибир қичиши босилмайди. Аксига олиб ғурра ёрилиб кетиши мумкин... Сан ҳам оқ трусик киясанми?
— Ҳаворанг, — деди бошини кўтармасдан.
— Қора ёки қизил ранглисини кийгин. Бўлмасам, кечқурун ечиниб ўринга кираётган пайтингда келиннинг кўзи тушиб қолса: «Вой, адаси, сиз ҳам ой кўрибсизми?» деб ўсал қилиши мумкин. Ҳаворанг трусикда қон доғи билиниб туради. Яхшиси, даволатгин. Ўзимизнинг поликлиникага кир, тажрибали кўтшунос бор. Тўнқайтириб қўйиб бирпасда... — Болдоқ пиёлани тагликка қўйиб: — Хўш, муҳим топшириқ бажарилдими? — деб сўрадим.
— Ҳаракат қилдик, — деб елим папкани столга қўйди.
— Қани, бер-чи, — деб папкани олдим. ўилофни очиб варақларга кўз югуртирдим: «Қаламкашнинг романлардан ҳам катта қиссалари тўғрисида нуфузли адабиётшуносларнинг айрим мулоҳазалари». — Бу нима? — дедим ажабланиб.
— Ички тақризлар, — деб Пароканд мўйловини ямлади. — Матбуотда оммавий кампания бошлашдан олдин танқидий йўналиш параметрлари тўғрисида қўшимча кўрсатмалар чиқиб қолса, назаримиздан четда қолмасин деган ниятда шундай қилдик.
— Яна қанақа қўшимча кўрсатма керак, ғурра! — деб папкани Пароканднинг башарасига қуриллатиб улоқтириб юбордим. Варақлар сочилиб кетди. — Писмиқ чалаакадемикларнинг дийдиёларини бошимга ураманми? Нима, ман энди ички тақризларни ҳам ўқиб, таҳрир қилиб беришим керакми?
— Узр.
— Ман санга моҳиятни тушинтирган эдим-ку, мулло?! — Шартта ўрнимдан туриб кабинетда у ёқдан-бу ёққа бориб келавердим. Йўл-йўлакай деворга қадаб териб қўйилган битта стулнинг оёғига тепиб синдирдим. — Моҳиятни топиб, негиз-негизини фош этиш керак, вассалом!
— Моҳияти гуманизм, негиз-негизи гуманизм бўлса, нимасини фош этиш мумкин?
Паст товушда айтилган гапни эшитиб, кабинетнинг нариги бошида таққа тўхтадим. Дафъатан қулоқларимга ишонмадим. Аста дераза ёнига бориб боғчага қарадим: қулоқларига наушник таққан фуқаро кийимидаги соқчиларга кўзим тушиб, пардадан узоқлашдим.
— М-да... Ростини айт, сан манга содиқмисан ёки адабиётга кўпроқ содиқмисан? Тағин қўйнимда илон сақлаб юрган бўлмай...
Пароканд бошини хам қилиб олган, қўллари стол устида дир-дир титраб турар эди.
— Мен виждонимга содиқман. Виждоним нимани буюрса, шуни қиламан. Виждоним эса, ўзингиз. Мени сиздан ўзга виждоним йўқ. Буни шу пайтгача ўзингиз ҳам яхши билсангиз керак деб ўйлардим. Афсус... — Бирдан Пароканднинг елкалари силкина бошлади.
Қўйиб бердим, ўпкаси босилгунча тўйиб йиғлаб олди. Четдаги столда турган графиндан фужерга тўлдириб сув қуйиб келтирдим.
— Ма, ич, — дедим. — Қизишиб кетдим, шекилли, — деб жойимга ўтиб ўтирдим.
Пароканд ҳиқ-пиқ этиб ўтирганча фужердаги сувни бир хўпламдан ичиб адо қилгач, лаб-лунжини кафти билан артиб фужерни бурчакдаги столга элтиб қўйди. Сўнг сочилиб ётган варақларни йиғиштириб елим папкага солди.
— Бўпти, боравер, бўшсан. Ҳозир тўғри бориб дўхтиримизга учрашгин. Бу иш тўғрисида кейинчалик бафуржа гаплашамиз.
Пароканд хиёл таъзим қилиб кабинетимдан чиқиб кетди.
Тавба, кесакдан ҳам ўт чиқар экан-да!
Қўлтиғида елим папка, унда қоғоз бор. Болдоқ пиёлада тови кўтарилиб, устини юпқа парда қоплаган қаҳвадан бир хўплаб рўпарамдаги стулни кўрсатдим.
— Ўтир.
Пароканд стулнинг учига ўтирди. Чамамда, кетининг «ариқчаси»га стулнинг бурчагини тўғрилаб олгандек туюлди.
— Геморройинг борми?
Хижолат бўлиб ерга қаради.
— Даволатмасанг, гемотома пайдо бўлади. Гемотома ўзбекчасига нима дейилади, биласанми?
— ўурра бўлса керак.
— Тўғри, ғурра дейилади. Томир ёрилса, қон атроф тўқималарга ёйилиб кетиб, чиқиб кетишга йўл тополмай айрим жойларда тўпланиб қолади, ғурра пайдо бўлади. Қичишяптими? — Пароканд қип-қизариб кетди. — Одамлар олдида кетингни қашлашга уяласан. Тўғрими?.. Ўрнашиброқ ўтир, барибир қичиши босилмайди. Аксига олиб ғурра ёрилиб кетиши мумкин... Сан ҳам оқ трусик киясанми?
— Ҳаворанг, — деди бошини кўтармасдан.
— Қора ёки қизил ранглисини кийгин. Бўлмасам, кечқурун ечиниб ўринга кираётган пайтингда келиннинг кўзи тушиб қолса: «Вой, адаси, сиз ҳам ой кўрибсизми?» деб ўсал қилиши мумкин. Ҳаворанг трусикда қон доғи билиниб туради. Яхшиси, даволатгин. Ўзимизнинг поликлиникага кир, тажрибали кўтшунос бор. Тўнқайтириб қўйиб бирпасда... — Болдоқ пиёлани тагликка қўйиб: — Хўш, муҳим топшириқ бажарилдими? — деб сўрадим.
— Ҳаракат қилдик, — деб елим папкани столга қўйди.
— Қани, бер-чи, — деб папкани олдим. ўилофни очиб варақларга кўз югуртирдим: «Қаламкашнинг романлардан ҳам катта қиссалари тўғрисида нуфузли адабиётшуносларнинг айрим мулоҳазалари». — Бу нима? — дедим ажабланиб.
— Ички тақризлар, — деб Пароканд мўйловини ямлади. — Матбуотда оммавий кампания бошлашдан олдин танқидий йўналиш параметрлари тўғрисида қўшимча кўрсатмалар чиқиб қолса, назаримиздан четда қолмасин деган ниятда шундай қилдик.
— Яна қанақа қўшимча кўрсатма керак, ғурра! — деб папкани Пароканднинг башарасига қуриллатиб улоқтириб юбордим. Варақлар сочилиб кетди. — Писмиқ чалаакадемикларнинг дийдиёларини бошимга ураманми? Нима, ман энди ички тақризларни ҳам ўқиб, таҳрир қилиб беришим керакми?
— Узр.
— Ман санга моҳиятни тушинтирган эдим-ку, мулло?! — Шартта ўрнимдан туриб кабинетда у ёқдан-бу ёққа бориб келавердим. Йўл-йўлакай деворга қадаб териб қўйилган битта стулнинг оёғига тепиб синдирдим. — Моҳиятни топиб, негиз-негизини фош этиш керак, вассалом!
— Моҳияти гуманизм, негиз-негизи гуманизм бўлса, нимасини фош этиш мумкин?
Паст товушда айтилган гапни эшитиб, кабинетнинг нариги бошида таққа тўхтадим. Дафъатан қулоқларимга ишонмадим. Аста дераза ёнига бориб боғчага қарадим: қулоқларига наушник таққан фуқаро кийимидаги соқчиларга кўзим тушиб, пардадан узоқлашдим.
— М-да... Ростини айт, сан манга содиқмисан ёки адабиётга кўпроқ содиқмисан? Тағин қўйнимда илон сақлаб юрган бўлмай...
Пароканд бошини хам қилиб олган, қўллари стол устида дир-дир титраб турар эди.
— Мен виждонимга содиқман. Виждоним нимани буюрса, шуни қиламан. Виждоним эса, ўзингиз. Мени сиздан ўзга виждоним йўқ. Буни шу пайтгача ўзингиз ҳам яхши билсангиз керак деб ўйлардим. Афсус... — Бирдан Пароканднинг елкалари силкина бошлади.
Қўйиб бердим, ўпкаси босилгунча тўйиб йиғлаб олди. Четдаги столда турган графиндан фужерга тўлдириб сув қуйиб келтирдим.
— Ма, ич, — дедим. — Қизишиб кетдим, шекилли, — деб жойимга ўтиб ўтирдим.
Пароканд ҳиқ-пиқ этиб ўтирганча фужердаги сувни бир хўпламдан ичиб адо қилгач, лаб-лунжини кафти билан артиб фужерни бурчакдаги столга элтиб қўйди. Сўнг сочилиб ётган варақларни йиғиштириб елим папкага солди.
— Бўпти, боравер, бўшсан. Ҳозир тўғри бориб дўхтиримизга учрашгин. Бу иш тўғрисида кейинчалик бафуржа гаплашамиз.
Пароканд хиёл таъзим қилиб кабинетимдан чиқиб кетди.
Тавба, кесакдан ҳам ўт чиқар экан-да!
